HACB – 4

Baba bir kızkardeş bir tane ise 1/2; birden çok ise 2/3 hisse alır. Fakat ana-baba bir kızkardeş ile beraber bulunursa hissesi 1/6'ya düşer (Fetâvây-ı Hindiyye tercümesi XIV, 488; en-Nisâ 4/11-12).
Hacbin esası olan: "daha yakın akrabanın uzak akrabayı mirastan mahrum bırakması" prensibi; "Malı, hisse sahipleri arasında Allah'ın kitabına göre taksim ediniz. Geri kalanı, asabeden ölüye en yakın olan erkek akrabanın hakkıdır" (et-Tac, II, 255) hadîsine dayanmaktadır. Hacb ile ilgili esaslara gelince;

Derece bakımından yakın olan, uzak olanı hacbeder: Baba dedeyi; oğul; oğlun oğlunu hacbeder. Yani, baba varken dede; oğul varken oğlun oğlu mirastan hisse alamaz.
Derece bakımından eşit olan asabelerden yakınlıkta kuvvetli (kurb-i karâbet) olan diğerini hacbeder: ana-baba bir erkek kardeş, baba bir erkek kardeşi hacbeder. Ana-baba bir erkek kardeş ile baba bir erkek kardeş, aynı derecede asabedir. Fakat ana-baba bir erkek kardeş yakınlıkta daha kuvvetlidir (Ali Himmet Berki, İslâm Hukukunda Ferâiz ve İntikal, s. 140).
Bütün büyükanneler, ana ile mirastan düşerler. Ölenin birden çok kızı ile birlikte bulunan oğul kızı da mirastan düşer.
Başkasını mirastan hacbeden kişinin kendisinin mirastan pay alması şart değildir. Meselâ; bir kimse vefat ettiğinde baba ve anası ile iki kardeşini mirası bıraksa, kardeşler baba ile sakıt olurlar ise de ananın hissesini de üçte birden altıda bire düşürürler (Ömer Nasuhi Bilmen, Istılâhât-ı Fıkhıyye Kamusu, V, 238).
Halit ÜNAL